Aşık Oyunu Nedir? Nasıl Oynanır?

Koç, koyun, keçi gibi küçük baş hayvanların arka ayak bileklerinden çıkarılan dikdörtgen biçimli, dört farklı yüzü olan kemiğe aşık, bununla oynanan oyuna da “aşık oyunu” adı verilir.

Aşık oyunu, genellikle küçükbaş hayvancılığın yaygın olduğu kırsal yörelerde, daha çok erkek çocuklar tarafından oynanır.

Alçı, aluk, aşşıh, aşuh gibi adlar verilen aşık, hayvanın sağ veya sol bacağından çıkmasına; geyik, inek, kurt gibi başka hayvanlardan elde edilmesine; boyalı, kurşunlu olup olmamasına göre de değişik adlar alır. Aşığın yüzleri çeşitli yörelerde cuk, çik, buk, tök, tok, alçı, togan, bey, gong olarak isimlendirilir.

AŞIK OYUNU NASIL OYNANIR?

Aşık Oyununu Tarihi

Çatalhöyük kazılarında ele geçen, geçmişinin neolitik çağa (M.Ö 7000 – M.Ö 5000) kadar dayandığı bilinen aşıktan Dede Korkut Masallarında ve Divan-i Lügat-it Türk’te söz edilmektedir. Anadolu Medeniyetleri Müzesinde Gaziantep Karkamış’ta bulunan, M.Ö. 717-691 yıllarına ait bir Geç Hitit dönemi kabartmasında Kral Araras’ın çocukları aşık oynarken betimlenmiştir.

Aşığın, farklı kuralları olan “ütmeli aşık”, “hüllüoğlu”, “mireli” ve “aşığım ne adam” gibi birkaç oyun türü vardır. Aşıklar, cam bilyelerin olmadığı dönemlerde bilye gibi kullanılmış ve bu kullanım günümüze kadar sürmüştür.  

Ayrıca her yüzünün farklı olması nedeniyle bazı oyunlarda zar olarak da kullanılmıştır. Geçmiş dönemlerde, savaşı kimin kazanacağını tahmin etmek ve düğünlerde masrafların kız ya da oğlan taraflarından hangisince karşılanacağını belirlemek için aşık atılması örnek olarak verilebilir.

Anadolu’nun bazı yörelerinde aşığın nazardan koruyucu ve hastalık tedavi edici özelliğinin olduğuna inanılmaktadır. Bu özelliği, aşığın oyun kültürü dışındaki uygulamalarda da yer aldığını göstermektedir. Bugün yaygın olarak kullanılmakta olan “aşık atmak” ve “cuk oturmak” deyimleri aşık oyunun sözlü kültüre olan katkısıdır.

Oyunların genel özellikleri düşünüldüğünde, aşık oyunları, çocukların el-göz koordinasyonunun sağlanması ve akıl yürütme gibi psiko-motor becerilerinin gelişimine katkıda bulunmaktadır. Aşık oyununun, sadece ülkemizde değil, Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan, Yunanistan, Hollanda, Almanya gibi dünyanın birçok yerinde oynandığı bilinmektedir.

Somut Olmayan Kültürel Miras Alanı/Alanları : Göster Sanatları
Coğrafi Dağılımı: Gümüşhane, Sivas